Çok değil dört yıl içinde ikinci orman yangın felaketiyle karşılaştık. 2021’de Ege ve Batı Akdeniz bölgelerinde yaklaşık 140 bin hektar orman yandı. Bu yaklaşık 200 bin futbol sahası büyüklükte alana karşılık geliyor. Peki bu felaketten ders alındı mı? Hayır! Ormanı her zaman gözden çıkartılacak değersiz bir eşya gibi gören sermayenin iktidarı AKP’nin ders almasını bekleyemeyiz. Bunu yazarken, canla başla söndürme çalışmalarına katılan Bakanlık personelini dışında bırakıyorum. Sorun personelde değil, Orman Bakanlığını ve devleti yönetenlerde.

Yanan orman alanlarını ormana kazandırmak anayasal zorunlulukken, sermayeye yüksek gelir getiren yerlerde AKP iktidarının buna uymadığını gazete haberlerinde okuduk. Bizim görmediğimiz yanan ormanın daha derinliklerinde maden, enerji gibi başka projeler olduğunu da biliyoruz.

AKP iktidarı ısrarla orman yangınlarının iklim krizi nedeniyle çıktığını savunuyor. Evet, iklim krizi orman yangınlarını arttırıyor ancak hiçbir ülkede bizdeki kadar ormanlar üzerinde proje bulunmuyor. Ve yine hiç bir ülkede bir günde bu kadar çok yerde orman yangını çıkmıyor.

Son iki haftada orman yangınını kasıtlı çıkardıkları suçlamasıyla gözaltına alınanlar bulunuyor. Bunlar arasında anız yakma ya da ormanda arazi açmak için orman yakanlar da vardır ancak son iki haftada 761 orman yangını çıkıyorsa bunun ardında daha büyük nedenlerin olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Basına yansıyan haberlerde son iki haftada en büyük kaybın 26 bin hektar orman alanı ile İzmir’de olduğunu açıklandı. Neden İzmir diye araştırdığımızda yanan ormanların aynı zamanda maden ve enerji şirketlerinin proje alanı olduğu gördük. Alaçatı gibi denize yakın kıyı bölgelerde yanan orman alanlarının turizm yapılaşma baskısı altında olduğunu da biliyoruz. Kazanacağı paradan başka bir şey düşünmeyen sermayedar için orman acilen kurtulması gereken bir engeldir.

SORUMLU OLAN ENERJİ DAĞITIM ŞİRKETLERİNİN ÜZERİNE NEDEN GİDİLMİYOR

Bununla birlikte İzmir Valisi çıkan son yangınların ormandan geçen yüksek gerilim hatlarında oluşan arkların başlattığını açıkladı. Sosyal medyada paylaşılan pek çok görselde, bölgede rüzgarlı havada ark yapan kıvılcımlar sıçratan direkler, teller belirgin olarak görülüyor.

Son on yıllık istatistiklere baktığımızda orman yangınlarının yaklaşık yarısı nedeni belirlenemediğini görüyoruz. Üçte biri ihmal ve dikkatsizlik olarak belirlenirken geri kalanı kaza, doğal nedenler ve kundaklama olarak saptanmış.

Demek ki orman yangınlarının yaklaşık yarısının çıkış nedenini bilmiyoruz. Acaba gerçekten öyle mi? AKP iktidarı başlattığı özelleştirme furyasıyla elektrik dağıtımını yandaş şirketlere devretti. Bu şirketlerin temel görevi elektrik iletim hatlarının bakımını yapmaktı. Ancak özelleştirmeden bu yana çok sayıda işçi çıkartıldı ve bu şirketleri denetleyen bir kurum da olmadığı için görevlerine yerine getirmedi. Yüksek gerilim hatlarında aşırı sıcaklık etkisiyle sarkan teller, kırılmış izalatörler ve yıpranan daha pek çok parçanın orman yangınlarına neden olduğu ve bunların da istatistiklerde bilinmeyen nedenler arasına yer aldığını tahmin etmek zor değil.

Belki farkında değilsiniz ama geçen Nisan ayında elektriğe yüklüce zam yapıldı. Bu zam devlet tarafından karşılandığı için henüz cebimize yansımadı. Bu zam gözden uzak yerlerde, ormanda iletim hatlarının bakımını yapmayan elektrik dağıtım şirketlerine ödül yerine geçti.

Elektrik Mühendisleri Odası’nın verdiği bilgiye göre son zamla birlikte elektrik faturamızın %71’i dağıtım şirketlerine gidecek şekilde ayarlama yapıldı. Akıl alır gibi değil. Elektrik faturamızın yalnızca %19’u harcadığımız elektrik için ödüyoruz.  Ödediğimiz faturaya elektrik faturası değil, artık dağıtım faturası demek daha doğru olacak Dağıtım şirketlerine verilen bu isyan ettirecek oranda yüksek payla, halkın cebinden şirketlerin haksız finansmanı sağlanıyor. Öyle ki son 4 yılda dağıtım bedeli %642 arttırıldı.  Aynı dönemde sabit gelirlinin maaş zammına dayanak yapılan TSE TÜFE dört yıllık resmi enflasyon oranı yalnızca %184’tür. Buradan dağıtım şirketlerine dört yılda resmi enflasyonun %458 fazla ödeme yapıldığı ve bunun da bizim cebimizden çıktığı görülüyor. Sermayenin iktidarı AKP, orman yangınlarına neden olan yandaş sermayesini yola getirmek yerine halkın cebinden çalarak onları ihya ettiğini söyleyebiliriz.

YANAN ORMANLARA MÜDAHALE İÇİN GEREKLİ OLAN ARAÇ EKİPMAN YETERLİMİ?

Şimdi biraz da orman yangınlarını neden hızla söndüremiyoruz konusuna eğilelim. AKP iktidarının uygulamalarını gördükçe orman yangının acaba gerçekten söndürmek istiyor mu diye düşünmeden edemiyorum. THK Türk Hava Kurumu yıllarca kurban derilerini toplayan tek kurumdu. Demek ki AKP tarikatlar, şeyhler deri toplayamadığı için THK Türk Hava Kurumu’na o kadar büyük kin beslemiş ki, önce 2019’da THK yönetimine kayyum atadı. Ardından 2021’de THK bu uçaklara haksız çamur attı, 140 bin hektar orman yanarken bile bu uçakları söndürmede kullanmadı. Yurt dışından milyonlarca lira ödeyerek helikopterler kiraladı ama onlar da uçakların yaptığı gibi söndürmede etkili olamadı.

Kayyum önce THK’nin ambulans helikopterlerini satışa çıkardı. Uçaklar hala onarılarak kullanılabileceği halde THK kayyum yönetimi geçtiğimiz Mayıs ayında 8 THK uçağını açık arttırmayla satış listesine ekledi. Oysaki orman yangını uçakları bir ülke için değeri başka hiçbir şeyle ölçülemeyen öneme sahiptir. Bir siyasi iktidar ancak orman yangınlarını söndürmek istemiyorsa bu yangın söndürme uçaklarını kullanmaz ve hatta satışa çıkarır.

Bununla birlikte günümüzde drone teknolojisi orman yangınları için kullanılmaktadır. Çok sayıda drone yanan orman alanlarına müdahale edip hızla söndürebilmektedir. Özel üretilen droneler yerden yukarı yükselttikleri hortumlarla orman yangınlarını oldukça hızlı söndürebiliyorlar. Özel üretilmiş yangın söndürücü bombalar söndürmede son derece etkililer. Kısaca orman yangınlarını eğer söndürmek istenseydi, mutlaka yöntemler bulunurdu.

Özetlemek gerekirse ormanlarımız sermayenin proje alanı durumuna getirildiği için yanıyor. Sömürge madenciliğini büyütmek isteyen AKP yeni torba yasa ile ormanı, tarım alanını, zeytini, su varlıklarımızı ve hatta özel mülkiyeti şirketlerin talanına açacak yasa tasarısını mecliste olamaya hazırlanıyor. Ülkemizin doğal varlıkları bir yandan göz göre göre yok edilirken diğer yandan şirketlerin talanına açılıyor.