İnsanın suya muhtaçlığı ilk çağlardan bu yana kendini gösterir. Antik kentler çoğunlukla dere, göl ve deniz kenarlarında kuruldu. İçinde yaşadığımız kentlerin çoğu o antik yerleşimlerin devamıdır. Avrupa'da kentin en görkemli yerleri dere kenarlarıdır. Turistler buralara akın eder. En gözde eğlence mekanları, kafeler, parklar hep bu dere kenarlarındadır. Keyifli bir yaşam bu derelerin çevresinde akar. 

Bursa'da da insan yerleşimleri derelerin, gölerin kenarında başladı. Bursa’nın en ski antik yerleşimi Aktopraklık Höyüğünde insanlar Uluabat Gölüne akan derenin kenarında evlerini kurdular. Son yüz yılda derelerimize ihanet ettik. Bursa’da dereler hiçte Avrupa’dakiler gibi değildir. Yakınında olmak istemezsiniz. Çevresinde yaşamak zorunda olanlar isyandadır. İğrenç derecede pis kokar. Geceleri koku dayanılmaz olur. İnsanı, çocukları hasta eder. Çiftçiler çaresiz son derece kirletilmiş bu sudan tarlalarını sulamak zorunda kalır. 

Bir önceki makalede Nilüfer Çayı ve onu besleyen dereleri kirletenler yer aldı. Konuyu, Geçit’te içinde yaşam barınmayacak düzeyde kirletilen Nilüfer Çayından su alarak sanayide kullanılacak su niteliğine çıkaran Bursa OSB Su Üretim Tesisi'ne kadar getirdik. 

Demek ki teknoloji var. Demek ki istenirse yapılabiliyor. Peki o halde Nilüfer Çayı neden böylesine aşağılanarak kirletiliyor? Bakanlık arıtma tesislerinden neden bu tesisteki proses suyu gibi atık su deşarjı yapmasını sağlamıyor? 

Sermayenin iktidarında halkın çıkarları hep ikinci plandadır. Sorun herkesin gözü önündedir ve bu sorunu ortadan kaldırmak için gereken yapılmaz. Üstünü kapatan çözümlere başvururlar. Nilüfer Çayı, kirletilmesine AKP'nin bulduğu çözüm, Ergene’de yapıldığı gibi Nilüfer Çayını kapalı kanala alarak Marmara Denizi’ne boca etmek. Çözümsüzlüğü halka çözüm olarak sunan AKP, sermayenin çıkarı söz konusu olduğunda halkın çıkarını yok sayarak ilerlemekte usta olduğunu bu güne dek yüzlerce kez kanıtladı.

Kanunlara göre fabrikalar, arıtma tesisleri ÇED (Çevre Etki Değerlendirme Raporu onaylanmadan inşaatına başlanmaz. Bu raporlarda şirketler, atıklarını çevreye nasıl zararsız duruma getireceklerini anlatırlar. Ancak gelin görün ki, sermayeye fabrikalara denetim, yaptırım ve caydırıcı ceza mekanizması uygulanmadığı için ÇED Raporları suların, havanın kirletilmesini engellemiyor. Böyle olunca da ÇED Raporlarının anlamı ortadan kalkar yokla var arasında formaliteden öteye geçemez.

Atık su tesisleri tek bir işlemde atık suyun %40 - 70 oranında arıtarak geri kazanır. Bu sırada geriye kalan arıtma çamurundan süzülen su yeniden arıtmaya alınarak çamur susuzlaştırılıp kurutulabilir. Kimya Mühendislerine göre susuzlaştırılmış arıtma çamuru 1200 derecede yakıldığında zararlı gaz çıkışı önlendiğini belirtiyorlar. Bu şekilde hiç deşarj yapmadan atık suyu arıtma tesisi kurulabilir.  

DOSAB yönetiminin 2022 yılında basında yer alan açıklamasında, arıtma tesislerini atık suyu hiç deşarj yapmadan devri-daim yapacakları bir sistem kuracakları bildirildi. Ancak sonradan Doğu Atık Su Arıtma deşarj suyunu DOSAB'a alıp proses suyu olarak kullanma projesi ortaya çıkınca suyun devri-daim kullanım projesi rafa kaldırıldı, gibi gözüküyor. Demek ki istenirse yapılabiliyor. Denek ki, derelerimizi kirletilmesine bilerek göz yumuluyor. Demek ki, sermayenin iktidarında kanunlar yönetmelikler halkın değil sermayenin talepleri doğrultusunda yasalaştırılıyor. 

Sermayenin kalitesiz ve aşırı üretiminin sonucu içine düştüğümüz iklim krizi dere, göl ve yeraltında bulunan suyu hızla karadan uzaklaştırarak kıtaları kurutuyor. Bu durum, yakın gelecekte artacak susuzluğa karşı, atık su arıtma tesislerinin suyu deşarj yapmadan devridaim yaparak kullanmak zorunda bırakacak. Sermaye bol olduğu zaman kirletmekten çekinmediği suyu ancak kıt olduğunda deşarj yapmadan arıtma yapacak noktaya getirecek. Bu durum, daha çok satmak için kendini şirin gösteren, yeşile boyama yüzsüzlüğünü her koşulda sergileyen sermayenin ve onun iktidarının halka ve gezegene bir başka ihaneti olarak tarihe geçecek gibi gözüküyor.