“Çocuklarımız” diye değil, “çocuklar” diye başladım yazıma. Okuma eylemi ilk evrensel ilke ise bu eylemin olası en küçük yaştan başlayarak yaşama geçirilmesi ikinci ilkedir.
Özellikle sömürülen, geri bıraktırılmış ülke çocukları bu yazımın özel hedef kitlesidir. Çünkü durumun nedenlerinden önemli biri de kitapla; bilimle, sanatla içli dışlı olmamaktır. Özetle okuyan bireyler ve toplumlar gelişmiş, kalkınmış; okumayan bireyer ve toplumlar başarısız olmuşi geri kalmıştır. Saptamanın altı biraz daha kazıldığında “bilinç oluşumu” süreciyle yüzleşilir.
Bir genellemeyle bilim, her şey daha güzel olsun, insan daha insana yakışır olanaklar içinde yaşayabilsin diye, etik ilkesi gereğince bilgi üretir, bilgi verir. Ancak ne yazık ki bilimsel verilerden yararlanılarak geliştirilen teknolojinin bir yanında da insanın yaşamına kastedecek silahlar yapılır. Örneğin bir bombayla yüzlerce, binlerce insan öldürülebilir.
Sanata gelince; her şeyden önce sanatın doğasında en küçük didişmeye bile yer yok, onun en temel derdi iyiliğe, güzelliğe dairdir. Bu özelliği nedeniyledir ki insanın insanlaşmasına asıl ve büyük katkı sanattan gelir. Sanatçının daha çok duygu yanından doğar, alıcısının duygularına seslenir, onu etkiler. Gerekli eğitimden geçirilmezse, farkındalık yaratılmazsa duygular (öfke, nefret, kıskançlık, saldırganlık, kabalık vb. gibi) yabani kalır. Tam bu noktada, işi güzellik olan sanat ve felsefesi dervreye girer; yoğunluğu derecesinde alıcısının yabani duygularını ehlileştirerek, azaltarak hatta yok ederek yerine sevgi, barış, dostluk, hoşgörü vb. gibi insani duyguların geçmesine katkı yapar. Bu duyguları yoğun ve gelişmiş insana iyi insan,insanlaşmış insan, bilinçli insan denir. Bilinçli insan bilime, sanata, kişi hak ve özgürlüklerine, hayvan ve doğa haklarına önem verir, bu haklar için mücadele eder.
Bir başka genel bilgi de sanatın sağaltıcı gücünün olduğuyla ilgilidir. Sanatlarla ilgilenen bireyler; onun doğasından gelen iyilik, güzellik, doğruluk, eşitlik önermeleri nedeniyle daha iyi hisseder; daha çok haz duyar ve daha çok özgüven kazanır.
Bilimin ve sanatın değerlerinden, verimlerinden yaralanmayan birey, cahil kalmış bireydir. Cehalet; uyanış, hak arama, özgürlük gibi talepleri, duyguları törpüleyip yerine fanatik dini ve bağnaz kafatasçı duygu ve düşünceler yerleştirir. Böylece birey de toplum da bilimden, sanattan, felsefeden uzaklaştırılır, toplumsal bilinç oluşumu engellenir.
Kötü oluşumu engelleyen ya da yıkan en büyük güç kitaptan, okumaktan gelen “bilinç” gücüdür. Çünkü birey de toplum da büyük oranda bu kanaldan bilimsel bilgiler ve sanatsal güç kazanır.
Bütün bu nedenlerle çocuklar, edebi sanatların iyileştirici gücünü barındıran şiir, masal, öykü, roman, deneme gibi sanat kitapları okumalı. Hem kendi gelişimi, hem de toplumsal gelişim için…
Okuma eylemi okul öcesinden başlamalı, okul öncesinden itibaren okuma alışkanlığı kazan(dırıl)malı.
Fransız psikolog Jean Piaget, yirmi beş yıl boyunca yaptığı deneysel çalışmalardan sonra elde ettiği bulgulardan en önemlisi; kişilik ipuçlarının okul öncesi dönemde oluştuğuna, daha sonraki koşulların, ipuçlarını belki biraz sivriltebileceğine ya da köreltebileceğine ama asla ortadan kaldıramayacağına dairdir.
O halde çocuğun doğru eğitimi anne karnından başlamalı; kişiliği, kültürel dengeli beslenme olarak adlandırdığım tarzda; bilimsel verilerle olduğu kadar, sanatsal verilerle de beslenmeli. Tam da bu nedenle okul öncesi çocuklara da kitap okunmalı. Onlar böylece hem kitap okuma alışkanlığı konusunda doğru rol model görmeli, hem sanatın sağaltıcı (iyileştirici) gücünden yararlanmalı, hazzını almalı be böylece kitap okutma, giderek okuma alışkanlığı kazanmalı.
Okul çağındaki çocuklar ise doğrudan doğruya ders dışı sanat okumalarına yönelerek öykü, roman, şiir, deneme, masal, gezi yazısı, sanatın diğer dallarını (resim, müzik, bale, tiyatro, opera, dans…) anlatan kitaplar okumalı. Öylece hem temel iletişim aracı olan dili gelişir, hem de sanat hazzı alır.
Bütün bunlardan başka kitap okumanın geliştirdiği önemli yetenek, beceri alanları var. Kitap okuyan çocuğun (yetişkinin de) anlama, algılama, yorumlama, karşılaştırma, güzel yazma, güzel konuşma, eleştiri, özeleştiri, etkili dinleme, kitap seçme, bireyler arası iletişim, toplumsal uyum yeteneği;özgüveni, hoşgörüsü; sevgi, saygı, adalet, eşitlik, özgürlük duygusu gelişir; kafasındaki, bedenindeki stresi atar, rahatlar.
Bu yetenekleri gelişen çocuk, okul ortamına uyum sağlamakta, öğretmen ve arkadaşlar arasında iletişim kurmakta güçlü çekmez; dinlediğini, okuduğunu çabucak anlar, kavrar; ders çalışma, araştırma hevesi artar; derslerinde, yaşamında başarılı olduğu gibi hem kendine, hem ülkesine, hem de insanlığa yararlı olur.
İşte çocuklar, bu nedenlerle okumalı!
Yetişkinler de elbet!
*
Ne okumalı, nasıl kitaplar? Bu konuda örnek olması bağlamında bir listeyi ekte sunuyorm:
4-5 Yaş için,
* Öteki Yayınevi’nin okul öncesi kitapları
*Aysel Gürmen, Ben Neredeyim, Ninemle Hayvanat Bahçesinde.
*Nur İçözü, Yalnız Yılan.
*Serpil Ural, Eşek ve Berk
*Ayla Çınaroğlu, Veli’nin Kırmızı Topu.
*Fatih Erdoğan, Fili Yuttu Bir Yılan.
*Aytül Akal, Küçük Prensesin Doğum Günü
*Ümit Öğmel, Kim Korkar Canavardan.
*Şaban Akbaba, Morkanat
*Şükrü Bilgiç,Civciv Lemo Cambaz Oldu
*Aymen Akçay,İki Tilki Yavrusu
*Mesut Akça, Üzgün Oyuncaklar
*Nihal Aksoy,En Değerli Oyuncak
*Güldeniz Akça,Karahindiba.
*Gülsüm Cengiz, Tarlada İlk Gün
*Nahide Namal, Ben Kimim
*Şükran Oğuzkan, Dans Etmesini Seven Hipotam
*Gülsüm Cengiz, Harika Köpek Kiki
*Pınar Gerikalmaz, Kargadan Korkan Korkuluk
5-6 Yaş için,
*Öteki Yayınevi’nin okul öncesi kitapları
*Şiirsel Taş, Kim Korkar Mavi Kurttan.
*Erol Büyükmeriç, Emece Memece Çizgil bilmece.
*İsmail Kaya, Kınalı.
*Tarık Dursun K., Güzel Uykular Alara,
*Memet Fuat, Nasrettin Hoca Fıkraları.
*Betül Sayın, Köstebek Kuki
*İsmail Kaya, Küçük Karganın Bir Günü
*Gülten Dayuığlu, Ece İle Cüce
Harflere, yazıya ilgi duyanlar. Adlarını yazma isteği baş gösterir.
*Selçuk Demirel, Mumuk Harfleri Öğreniyor
*Aytül Akal, Soru Balonları
*Gülçin Alpöge, Aya Tutkun Uçurtma
*Fatih Erdoğan, Kemancı Ayı Masalı
*Lütfü Şadoğlu, Bulmacalı Bilmeceler
*Ayla Çınaroğlu, Bul-Oku Nasrettin Hoca Fıkraları
*Özdilek Erdem, Aydedeyi Saklayan Çocuk
-Aytül Akal, Rengini Arayan Top
*Eliçn Toker, Ne Kadar Dikkatliyim
*Behiç Ak, Doğum Günü Hediyesi, Gökdelene Giren Bulut
*Ayla Çınaroğlu, Küçük Mor Balık
*Selçuk Demirel, Mumuk Oyuncakçıda
*Aymen Akçay,İki Tilki Yavrusu
*Mesut Akça, Üzgün Oyuncaklar
*Nihal Aksoy,En Değerli Oyuncak
*Güldeniz Akça,Karahindiba
6-8 Yaş için,
* Öteki Yayınevi’nin okul öncesi kitapları –onlu set-(Şaban Akbaba ve diğer yazarlar.
*İnegöl Çocuk Edebiyatı Atölyesi Kitapları
*Şaban Akbaba, Beşyıldız Yayınları (onlu set)
*Yalvaç Ural, Gözü Boynuz ile İzi Yıldız, Tekir Noktalama İşaretlerini Öğretiyor
*Fazıl Hüsnü Dağlarca, Kuş Ayak, Açıl Susam Açıl, Güneşi Doğduran, Yazıları Seven Ayı
*Aytül Akal, Mavisel Yener;Kuş Uçtu Şiir Kaldı, Şiirimi Kedi Kaptı
*Ayla Çınaroğlu, Şiir Gemisi
*Behiç Ak, Vapurları Seven Çocuk
*Fatih Erdoğan, Sihirli Kitap
*Cihan Demirci, Şiir Gözlü Çocuk
*İsmail Kaya, Sadece Mor Rengi Seven Kral
*Zeki Alan, Akıl Bahçesi
*Abdulkadir Budak, Kuşların Alfabesi
*Cecilia Lenagh, Tamizlikçi Cadı
*Christine Nöstlinger,Mini Denizde, Alev Saçlı Çocuk
*Mustafa Ruhi Şirin, Guguklu Saatin Kumrusu
8-12 Yaş için,
*Şaban Akbaba: Tiyaro Huzur- Mucize Baterist-Çiçeklerin Dili
*Çiğdem Sezer: Kahkaha Keki-şiir, Juju Beni Unutma, Kamyon Kafe
*Behiç Ak: Güneşi Bile Tamir Ede Adam- Bulutlara Şiir Yazan Çocuk
*AstridLindgren:Şamatalı Köyün Çocukları
*Sevim Ak: Babamın Gözleri
*Mavisel Yener: Düş Sandığı- Öykü Atölyesi
*Fatih Erdoğan: Korsan Kitap Çetesi
*Mehmet Atilla: Balıklar Tiyatroda
*Seza Kutlar Aksoy: Güvercin Saati.